“Glas in lood in de gemeente Venray”, lezing voor de AVOS door Pie Noten op 18 februari 2016
In de middeleeuwen bestonden ramen uit rechthoekige stukken blank glas, gevat in loodlijsten. Glas in lood leent zich echter uitstekend voor kunstzinnige uitvoeringen, met kleurrijke voorstellingen. In vroeger tijden trof men glas in lood vooral aan in de hoge ramen van de gotische kerken, waar het zicht van binnen op de ramen door het invallende licht het kunstzinnige karakter doet uitkomen. Denk aan de ramen in de kathedraal van Chartres en in Nederland in de ramen van de St. Jan in Gouda. De 17e eeuw (reformatie) was voor Nederland een eeuw van verval, de beeldenstorm woedde, veel glas in lood ging verloren. Na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 werden er talloze katholieke kerken in neogotische stijl gebouwd, veelal door Pierre Cuypers, en bloeide de glas-in-loodkunst weer op. Ook in Limburg: In het Glasatelier Nicolas waren van 1855 tot 1939 drie generaties Nicolas werkzaam waar met name Joep Nicolas een eigen stijl in glaskunst ontwikkelde.
In de 26 kerken en kapellen van de gemeente Venray treft men momenteel 198 glas-in- loodramen van 37 glazeniers (onder wie 6 vrouwen) aan. Samen met Jan Derikx heeft Pie Noten in 6 jaar tijd al dit glas in lood gefotografeerd.
Aan de hand van talloze afbeeldingen van kleurrijke ramen vertelde Pie Noten, ondersteund door Jan Derikx, aan de 50 aanwezigen uitgebreid over dit bijzondere glas in de gemeente Venray. In deze nieuwsbrief zetten wij de lezer in het kort op het spoor van enkele bijzondere ramen en hun verhalen.
In 1961 werden in het priesterkoor in de Grote Kerk ter vervanging van de in de oorlog verwoeste ramen (idem in de andere kerken) 5 non-figuratieve glas-in-loodramen van de kunstenaar Daan Wildschut geplaatst. Elk in een andere kleur, te weten in het midden overwegend rood, het rechterraam in blauwige tinten en het linker in zeegroen. Mede door deze kleurencombinaties kreeg de kerk haar speciale sfeer. Rechts van het hoofdaltaar bevindt zich het in 2011 geplaatste Petrus Bandenraam. Er is rekening gehouden met het geel-groenige kleurbeeld van het interieur van der kerk. Met enige moeite kan de toeschouwer geleidelijk aan ontdekken wat de voorstelling inhoudt: Petrus wordt van zijn ketenen bevrijd door een engel, een lichtbundel daalt uit de hemel en geheel boven geven cirkelvormige banen met verschillende kleuren het ‘Hemels Jerusalem’ weer.
Verslag Frans Lemmers